مانند: کتاب، گرگ، خانه، ستم، روشن، بد، پندار، داد، مرگ، شکوه، آهن، مس، گیاه، آلبالو، جو و ...

کلمه هایی همانند: «تابستان، زمستان، شبان، دبستان، ساربان، شبستان، زنخدان، خلبان، دستگاه، استوار، بنگاه، پگاه، پارچه، بارگاه، کلوچه، غنچه، کوچه، مژه، سنگین، شیرین، دیوار، وادار، نستوه» در زبان فارسی امروز ساده شمرده می شوند. 

- واژه غیر ساده: اسمی است که بیش از یک تکواژ دارد و می توان آن را به اجزا سازنده تقسیم کرد.

مانند: شادمانی، بهترین، زیبا، مرگ و میر، کشاکش، سربازخانه 

- واژه های غیر ساده را از جهت اجزا سازنده ی آن ها بر سه دسته تقسیم می کنند: مرکب، مشتق، مشتق مرکب

 - مرکب: واژه ای است که در ساختمان آن بیش از یک جز یا لغت به کار رفته باشد. مانند گل خانه که از دو جز گل و خانه ترکیب شده است و هر دو جز دارای معنی هستند.

مثال: شاه نامه، روزنامه، کتابخانه، کاردان، هواپیما 

- مشتق: واژه ای است که از یک جز معنادار و یک وند (وابسته) تشکیل شده است.

مثال: همراه، دانشمند، هفته، درازا، خوبی، دهانه، همکار 

***این پسوندها مشتق نمی سازند:

1- نشانه های جمع «ها» و «ان» مانند: درخت ها، مردان، دختران

2- پسوندهای «تر» و «ترین» مانند: بهتر، بدترین

3- «ی» نکره مانند: درویشی را دیدم.

4- «ب» در مضارع التزامی و امر مانند: ببر، بردار

- مشتق مرکب: واژه ای است که بیش از یک تکواژ آزاد و دست کم یک تکواژ وابسته داشته باشد.

مانند: دانشنامه، بی سروسامان، آینه بندان، عقدکنان، خدانشناس، زبان نفهم، دست به دست، یک شبه، هیچ کاره، اسم نویسی، فرمان روایی